Windows işletim sistemlerinde bulunan .bat uzantılı belgeler Windows Toplu İş Dosyası olarak adlandırılır. Bu belgeler aracılığıyla komut istemine (CMD) yazılacak komutları toplu bir biçimde çalıştırılabilir. Örneğin Windows'un komut isteminde teker teker yazılacak komutlar, .bat uzantılı belgeler aracılığıyla tek bir seferde çalıştırılabilir.

Bir BAT dosyası oluşturmak için herhangi bir yazı editörü kullanılabilir. Bunun en kolay sayılabilecek yolu Windows'un varsayılan uygulamalarından biri olan Not Defteri'dir. Not Defteri aracılığıyla BAT kodları yazılabilir, kaydedilebilir ve düzenlenebilir. BAT komutlarını yazdıktan sonra belgeyi bir BAT dosyası olarak kaydetmek için yapılması gereken şey belgeyi kaydederken belge adının ardından .bat uzantısını eklemektir. Örneğin, BAT komutlarımızın bulunduğu bir Windows Not Defteri belgesini Farklı Kaydet seçeneği aracılığıyla ornek.bat gibi bir ad vererek kaydedebiliriz. Bu işlemde önemli olan öge belgemize ad verdikten sonra ona ekleyeceğimi .bat uzantısıdır.

BAT (Batch) Komutlarında Değişkenler

Bir uygulama veya oyun geliştirirken, sabit verilerin yanı sıra değişebilen veya kullanıcı tarafından belirlenmesi gereken verilere gereksinim duyulur. Bu gereksinim, değişken adı verilen veri türleriyle karşılanır. Örneğin; bir hesap makinesi uygulamasında kullanıcıdan alınan veriler üzerinde işlem yapılması, değişkenler aracılığıyla sağlanır. Daha basit bir örnek vermek gerekirse, kullanıcıdan alınan bir verinin ekrana yazdırılması da değişkenler ile sağlanır. Böylece değişkenler, basit bir konsol uygulamasından hesap makinesine ve bunun gibi birçok uygulama veya oyunda karşımıza çıkan oldukça önemli ve işlek veri türleridir.

BAT komutlarında, değişkenler set komutu aracılığıyla tanımlanır. Bu komutla oluşturulan değişkenler birer string görevi görür. Ancak, matematiksel işlemler gibi sayısal amaçlarla kullanılması gereken bir değişken oluşturmak istiyorsak, set/a komutunu kullanmamız daha doğru olacaktır. Bu komut, yalnızca sayısal değerler alabilir ve kendisine yazı, koşul gibi değerler atanamaz.

Biçim: set degiskenAdi=deger

Örneğin, yukarıdaki komutlar aracılığıyla degisken adını verdiğimiz bir değişken oluşturarak bu değişkene "Merhaba dunya!" değerini verdik ve ardından bu değişkeni echo komutu aracılığıyla ekrana yazdırdık. Konsolun açıldığı gibi kapanmamasını, kullanıcıdan bir veri girilene dek beklemesini sağlamak için pause komutumuzu kullanmayı da unutmayalım.

Şimdi ise set/a komutunun kullanımıyla bir örnek görelim.

Biçim: set/a degiskenAdi=x (x, bir sayı olmalıdır.)

Yukarıdaki örnekte, önce sayi1 değişkenimizi tanımlayarak değerine 10 atadık. Daha sonra sayi2 değişkenimizi değeri 5 olacak bir biçimde tanımladık ve sonuc değişkenine bu değişkenlerin toplamını atadık. Son olarak ise sayi1 ile sayi2 değişkenlerimizin toplamı olan sonuc değişkenimizi echo komutu ile ekrana aktardık.

Ayrıca, set komutunun kullanıcıdan bir veri almayı sağlayan bir kolu daha vardır. Bu durum, set/p komutuyla dile getirilir. set/p komutuyla değişken tanımlanır, atama işlemini kullanıcı gerçekleştirir. Bu komut aracılığıyla kullanıcıdan integer veya string gibi veriler alınabilir, sayısal işlemler gerçekleştirilebilir.

Biçim: set/p degiskenAdi=Ekranda görünecek yazı (örnek: Adınızı giriniz:)

Yukarıdaki örnekte, set/p komutunu kullanarak kullanıcıdan veri almayı içeren basit bir toplama uygulaması geliştirdik. Bu komut aracılığıyla kullanıcıdan alınan verilerle atanan sayi1 ile sayi2 değişkenlerini toplayarak kullanıcıya sonucu sunmuş olduk.

Bu örnekte yer almasa dahi set/p komutunun kullanımı oldukça geniş bir alanı kapsar. Kullanıcıdan adını soran basit konsol uygulamalarından hesap makinelerine; kullanıcıdan IP adresini alarak ping işlemi yapan uygulamalardan ortalama bulan sayısal uygulamalara dek set/p komutu birçok yerde kullanılır. Bunun nedeni pek çok uygulamalarda, komutların ilerleyişi ve kullanıcıya gösterilecek şeylerde kullanıcının etkili olmasının gerekliliğidir. Örnek vermek gerekirse, hesap makinesi uygulamaları ancak kullanıcı değer girdiği sürece sonucu ekrana yazdırabilir. Bunun gibi verilebilecek pek çok örnek, bilgisayar ve mobil uygulamalarında komutların kullanıcıyla etkileşiminin önemine ilişkin kanıt niteliği taşımaktadır.

BAT komutlarında, önceden tanımlanan değişkenleri çağırmak ve gönderme yapmak için değişken adının başına ve sonuna % işareti konur. Yukarıdaki örneklerde de sonuc değişkeninin ekrana yazdırılmasını böyle sağlamıştık.

Böylece, bu yazının sonuna varırken, neler öğrendiğimize ilişkin bir özet yapalım. Windows Toplu İş Dosyaları olarak adlandırılan .bat uzantılı belgelerin ne olduğu, neye yaradığı ve nasıl kullanılacağı ile giriş yaptık ve ardından değişkenin tanımıyla ilerledik. Değişkenler; uygulama veya oyunların bir takım bölümlerinde değişmesi gereken ya da kullanıcı tarafından atanması gereken veri türleridir. Ardından set komutu ile nasıl değişken tanımlanacağı, set/a komutu aracılığıyla sayısal veri belirten değişkenler tanımlamayı ve son olarak da set/p ile nasıl kullanıcıdan alınan verilerin değişkenlere atanacağı ile ilgili durumları değerlendirerek BAT belgelerimizde nasıl değişkenlerin kullanıldığını öğrendik ve şimdi de burada yazıyı burada bitiriyoruz. Anlamadığınız veya konuya ilişkin sormak istediğiniz bir şey varsa yorumlar bölümünden ya da İletişim bölümünden benimle iletişime geçebilirsiniz.

Yorumlar